Restauratie 13de eeuws poortgebouw Huysmanhoeve zo goed als klaar
Dinsdag 20 februari 2024 — Na bijna een jaar van restauratiewerken is het historische poortgebouw van het Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve in Eeklo zo goed als klaar. Het dateert uit de 13de eeuw en is het oudste gebouw van Eeklo, vermoedelijk zelfs het oudste gebouw van het hele Meetjesland. Het poortgebouw bevond zich in erg slechte staat. In 2018 waren al hoogdringende stabiliteitswerken uitgevoerd. Opvallend: het gebouw zit opnieuw in het wit en daar zijn goede redenen voor.
“De restauratie van het poortgebouw zorgt er alvast voor dat het beschermde monument ook voor de komende generaties erfgoedliefhebbers gered is. We zijn fier dat we dit met de Provincie Oost-Vlaanderen hebben kunnen verwezenlijken”
gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Patrimonium
De fundamenten van het gebouw werden verstevigd, het slechte metselwerk vervangen, het dak vernieuwd en er werden nieuwe ramen en poorten geplaatst naar het oorspronkelijke model. Binnenin is het rotte houtwerk vervangen en zijn de vloeren gereconstrueerd. De oude latrines die dicht gemetst waren, zijn open gemaakt. Zoals vroeger zijn die nu terug zichtbaar in het interieur.
Zware vorstschade
Daar bleef het niet bij. Op oude foto’s bleek dat het 13de eeuwse poortgebouw vroeger wit was. Die witte laag is geen gewone verf: het is een zeer dunne pleisterlaag. Oude gebouwen en hoeves werden vroeger opgetrokken in stenen die niet vorstbestendig waren. Via de techniek van 'kaleien', kregen ze een beschermlaag van pleister tegen vorstschade.
Foto’s uit 1940 tonen al duidelijke slijtagesporen in de pleisterlaag. Dit betekent dat het gebouw voor de jaren ‘40 wellicht een laatste keer werd gekaleid. Dat het metselwerk decennialang blootgesteld bleef aan de weersomstandigheden heeft het gebouw geen goed gedaan.
In totaal werd 50 m² metselwerk vervangen. Er waren heel wat gebarsten stenen, maar ook hele scheuren in de muren. Op sommige plaatsen werden inox staven in de muren aangebracht om het metselwerk samen te houden. De stukken die er te erg aan toe waren, werden vervangen door nieuwe stenen die zoveel mogelijk lijken op het oorspronkelijke materiaal. Het was een heel karwei om zoveel mogelijk historisch materiaal te bewaren.
Witte beschermlaag
Om nieuwe schade binnen enkele jaren te vermijden, moest het gebouw opnieuw goed worden beschermd. Dat kon alleen door het hele gebouw opnieuw te kaleien. De nieuwe kaleilaag werd overschilderd met een duurzame verf. Daarvoor werd gekozen voor een staal dat nog altijd de grilligheid van de steen en de verschillende bouwfases door de eeuwen heen laat zien. Het overschilderen zal om de zoveel jaar opnieuw moeten gebeuren.
Beperkt toegankelijk
Het poortgebouw zal af en toe opengesteld worden voor publiek maar slechts zeer beperkt. Vzw Plattelandscentrum Meetjesland baat de Huysmanhoeve uit in opdracht van de Provincie.
“Het poortgebouw is een ZEN-monument: zonder economisch nut. Dit houdt beperkingen in van wat er mogelijk is in het gebouw en bovendien zijn er veiligheidsbeperkingen. We willen wel spelen met het iconische en unieke karakter van het gebouw. We zullen het poortgebouw openstellen tijdens bijzondere momenten zoals Open Monumentendag of Erfgoeddag. Mensen zullen op afgesproken dagen onder begeleiding het poortgebouw kunnen bezoeken. Bovendien willen we ook binnen kleine activiteiten organiseren zoals workshops of vertelnamiddagen."
Luc Feussels, coördinator vzw Plattelandscentrum Meetjesland
Het publiek krijgt een eerste kans om het Poortgebouw onder begeleiding te bezoeken op zondag 7 april wanneer de Huysmanhoeve een groot openingsfeest organiseert.
De volledige restauratie heeft een kostenplaatje van 600.000 EUR waarvan de Vlaamse overheid 60% en de Provincie Oost-Vlaanderen 40% betaald.