Provinciebestuur zet kerntaken als waterloopbeheerder in de kijker
Het provinciebestuur is bevoegd voor het beheer van onbevaarbare waterlopen in Oost-Vlaanderen, een netwerk van zo’n 1 650 km. Onder ruime belangstelling zette de Provincie op zondag 8 mei in Merelbeke deze dienstverlening in de kijker. De monding van de Melsenbeek in de Schelde was de plek om de vele facetten van het provinciaal waterbeleid toe te lichten. De krabbensleuf die er ingezet wordt om te voorkomen dat de Chinese wolhandkrab in de ecologisch waardevolle Scheldemeersen binnen dringt, kreeg ruime aandacht. Ook het beheer en onderhoud van waterlopen, de ecologische waterkwaliteit en de aanpak van mogelijke droogte of wateroverlast, kwamen aan bod.
"Hier aan de Melsenbeek, illustreren we vandaag onze kerntaken en uitdagingen als waterbeheerder. De Provincie heeft hier samen met de Vlaamse Landmaatschappij, de gemeente Merelbeke en Natuurpunt grote inspanningen geleverd om de ecologische kwaliteit te verbeteren. Het ecologisch beheer van waterlopen, het verder klimaatrobuust maken van het waterbeleid en samenwerken met andere partners zijn essentiële aspecten in ons dagelijks waterbeleid."
gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Integraal waterbeleid
Krabbensleuf als efficiënt middel om de Chinese wolhandkrab uit de Scheldemeersen te weren
Het biologische leven in de Merelbeekse Scheldemeersen is er bedreigd door de aanwezigheid van een invasieve exoot, de Chinese wolhandkrab. Die vindt vanuit de Antwerpse haven via het Scheldewater de weg naar waardevolle waterlopen en natuurgebieden. Elk voorjaar, van maart tot mei, vormen deze Chinese krabben een tapijt op de bodem van rivieren en beken om onzichtbaar landinwaarts te trekken. Op hun tocht vreten ze de bodems kaal, met grote ecologische schade als gevolg. Om de doortocht van de Chinese wolhandkrab in de Melsenbeek tegen te houden is door de Provincie Oost-Vlaanderen in maart 2021 een retourkrabbensleuf geïnstalleerd. Deze zorgt ervoor dat de jonge krabben teruggeleid worden en de waardevolle waterloop niet meer op kunnen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat deze krabbensleuf minstens 90% van Chinese invasie tegenhoudt. De inheemse waterplanten en -dieren blijven zo gespaard. Door de klimaatopwarming gedijen exoten steeds beter in de regio.
Vissen profiteren van het ecologisch herstel
Samen met de Vlaamse overheid, de gemeente Merelbeke en Natuurpunt, zet het provinciebestuur hard in op het ecologisch herstel van de Merelbeekse Scheldemeersen, een nat natuurgebied van meer dan 1 000 ha tussen Gavere en Zwijnaarde.
De inrichting van de oevers is aangepast. Er zijn paaiplaatsen voorzien en trappen aangelegd om vissen te laten passeren. Dergelijke ingrepen komen de mobiliteit van vissen ten goede. Vissen verplaatsen zich voortdurend in een waterloop, op zoek naar voedsel, voortplantingsplekken, overwinteringsgebied of nieuw leefgebied.
Door de vistrappen kunnen vissen zoals glasaal (jonge paling) en bot vanuit de Schelde optrekken in de Melsenbeek. Momenteel komen er verschillende vissoorten voor waaronder drie- en tiendoornige stekelbaars, giebel en paling.
Langs de Melsenbeek zijn bufferstroken aangelegd. Deze zorgen dat de Melsenbeek beschermd is tegen de invloeden van omliggende percelen. De Provincie beheert deze bufferzones via schapenbegrazing.
Zowel wateroverlast als droogte voorkomen
Sinds de zomer 2021 rolt de Provincie een meetnetwerk over de provincie uit dat continu de waterpeilen van de Oost-Vlaamse beken opvolgt. In Merelbeke zijn drie waterpeilmeters aangebracht. Via een geluidssignaal meet de sensor elk kwartier het waterpeil en stuurt het in realtime naar de Provincie.
Als waterloopbeheerder zorgt de Provincie ervoor dat een mogelijk teveel aan water afgevoerd kan worden. Tegelijk is droogte een mogelijke bedreiging voor de ecologische kwaliteit van de waterlopen. Door de klimaatverandering komen periodes van langdurende droogte frequent voor. In droogteperiodes wordt vaak water uit de waterlopen onttrokken door landbouwers, als drinkwater voor vee of om akkers te irrigeren. Maar ook de waterloop heeft water nodig. Als het waterpeil onder een bepaald niveau zakt, kan dit onherstelbare schade toebrengen aan het biologische leven in de waterloop. De waterpeilmeters zijn een belangrijk instrument om zowel bij wateroverlast als bij droogte beslissingen te nemen over de te nemen acties.
