Provincie Oost-Vlaanderen maakt regionaal klimaatadaptatieplan voor het Waasland

Maandag 21 maart 2022 — 11 Wase gemeenten, de Provincie Oost-Vlaanderen en Interwaas finaliseren binnenkort het regionaal klimaatplan. Naast het reduceren van de CO₂-uitstoot (mitigatie) is het minstens even belangrijk om zich als regio goed onderbouwd voor te bereiden op de gevolgen van de klimaatverandering (adaptatie). Provincie Oost-Vlaanderen liet daartoe een overkoepelende studie uitvoeren over de impact van de klimaatverandering voor de Wase regio. De lokale besturen moeten de regionale aanbevelingen uit het Regionaal Adaptatieplan Waasland vertalen naar een concreet plan voor hun eigen gemeente of stad.

Samen klimaatambities realiseren

In 2019 engageerden de Provincie, Interwaas en de 11 gemeenten onder de noemer Waasland Klimaatland zich ertoe om samen klimaatambities te realiseren via het Europees klimaatprogramma Burgemeestersconvenant. Daarin is klimaatmitigatie een belangrijke doelstelling: het beperken van de uitstoot van CO₂ tot 40% tegen 2030. De andere pijler van het klimaatbeleid is adaptatie, het nemen van maatregelen om de gevolgen van klimaatverandering zoals hitte, droogte, overstroming, erosie, verzilting …op te vangen. Het projectgebied bestrijkt 11 gemeenten: Beveren, Lokeren, Kruibeke, Moerbeke, Hamme, Temse, Waasmunster, Stekene, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas en Zwijndrecht.

"Met dit plan focussen we op acties om het Waasland te beschermen tegen klimaatschokken. Adaptatie betekent onder andere meer ruimte voor groen en water creëren, regenwater laten infiltreren en de bodem opnieuw tot spons maken, … Dit regionaal plan vormt de basis voor verdere lokale invulling, gekoppeld aan concrete acties op het terrein. Lokale besturen dragen een belangrijke verantwoordelijkheid in het klimaatbeleid. Deze studie is ook een referentie voor andere steden en gemeenten of klimaatactoren."

gedeputeerde Riet Gillis, bevoegd voor Natuur en Klimaat

Klimaatverandering nu al zichtbaar in het Waasland

In 2021 gaf de Provincie Oost-Vlaanderen studiebureau Sweco Belgium de opdracht om uit te zoeken wat de impact van de globale klimaatverandering is voor de Wase regio. De studie formuleerde ook aanbevelingen voor concrete acties om de gevolgen van klimaatverandering te temperen. De studie leverde vier werkbare instrumenten op: een risico- en kwetsbaarheidsanalyse, een manifest met zes strategische doelstellingen, een regionaal actieplan en een samenvattende brochure.

De risico- en kwetsbaarheidsanalyse beschrijft de belangrijkste klimatologische veranderingen en hun impact op de regio. Voor het Waasland betekent dit een toename van overstromingen, onaangenaam hoge temperaturen die vooral in de steden voelbaar zullen zijn en lange droge periodes met nefaste gevolgen voor de landbouwsector en de natuurlijke rijkdom van het Waasland. Zo liet de droogte van de voorbije vier jaar al duidelijke sporen achter in het Waasland. Door de lage grondwaterstand droogden waardevolle moerassen en graslanden op. Voor de vele dennen- en sparrenbossen die het Waasland kenmerken is het al bijna te laat. Zij worden massaal in hun voortbestaan bedreigd door schorskevers, zoals de letterzetter, die naaldbomen dodelijk treft.

Deze risico’s en kwetsbaarheden zijn vertaald naar een strategisch manifest en een concreet actieplan, het Regionaal Adaptatieplan Waasland. Het plan zet in op zes strategische doelstellingen:

het Waasland ontharden;
meer ruimte voor water creëren en verdroging tegengaan;
koel wonen, werken en verblijven;
het versterken van het ecologisch netwerk;
bossen beschermen, versterken en uitbreiden;
de regionale ondersteuning van lokaal adaptatiebeleid.

Aan deze zes doelstellingen worden telkens regionale maatregelen opgehangen.

Lokale besturen voeren klimaatacties uit

De lokale besturen zijn de drijvende motor. Zij staan in voor de uitvoering op hun grondgebied en dienen o.a. lokale actoren te betrekken en te motiveren om op het terrein acties uit te voeren. De medewerking van alle burgers, bedrijven, landbouwers, scholen en verenigingen, publieke instellingen en natuurverenigingen is nodig om op lange termijn klimaatwinsten te boeken.

Momenteel wordt aan de 11 gemeenten gevraagd dit plan goed te keuren via de respectievelijke gemeenteraden. De gemeenten Hamme, Sint-Gillis-Waas, Moerbeke, Kruibeke en Zwijndrecht keurden dit plan recent goed. Bij de andere gemeenten loopt de procedure tot goedkeuring door de gemeenteraad.

Waasland Klimaatland

Het provinciebestuur engageert zich als partner van Waasland Klimaatland om samen met Interwaas, de lokale besturen te ondersteunen bij de uitvoering van dit regionaal plan. Sommige acties worden beter op intergemeentelijk of regionaal niveau georganiseerd. Dit bespaart niet alleen geld, maar is vaak ook effectiever. Een mooi voorbeeld hiervan is de aanpak van de zieke Wase bossen. De Provincie werkt hiervoor samen met de Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord vzw. Via een raamcontract kunnen de zieke bossen snel opgeruimd en herbebost worden. Een gevarieerd bos met een mix van verschillende inheemse soorten is weerbaarder dan een monotoon naaldbos.

Om de uitstoot van fossiele broeikasgassen te verminderen worden er eveneens acties en maatregelen uitgewerkt in een mitigatieplan. Er loopt een klimaatbevraging bij de Wase burgers. Aan hen wordt input gevraagd hoe zij persoonlijk kunnen bijdragen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Waasland klimaatland streeft er naar een globaal afgerond klimaatactieplan op zowel mitigatie als adaptatie te kunnen indienen bij Europa tegen eind 2022.