Provincie Oost-Vlaanderen en 9 dendergemeenten winnen Vlaamse Planningsprijs 2018 voor Energielandschap Denderland

Marjolijn Claeys, voorzitster van de jury: “Het is uniek voor Vlaanderen dat de energietransitie als integrerende ruimtelijke opgave wordt aangegrepen. De jury is onder de indruk van de aanpak om muurtjes tussen beleidsdomeinen te slopen en van de duidelijke call to action, ook naar het Vlaamse niveau. Bovendien gaven de betrokken gemeentebesturen aan dat ze nu over een duidelijk ruimtelijk kader beschikken dat ook antwoorden en zekerheid biedt aan investeerders.”

Gedeputeerden Martine Verhoeve en Peter Hertog namen in naam van de Provincie Oost-Vlaanderen, de Dendergemeenten (Aalst, Affligem, Denderleeuw, Geraardsbergen, Haaltert, Liedekerke, Lierde, Ninove en Roosdaal - Vlaams-Brabant) en de betrokken studiebureaus (BUUR, SWECO en Common Ground) de prijs in ontvangst. De projectpartners appreciëren dat met deze prijs niet alleen de nood aan ruimtelijke energieplanning in Vlaanderen erkend wordt, maar ook dat de hefboomfunctie om ons ruimtegebruik te verduurzamen in de kijker wordt gezet.

Prijs voor innovatieve ruimtelijke projecten

De Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) reikt naar aanleiding van de Werelddag van de Stedenbouw de Vlaamse Planningsprijs uit.  Met deze tweejaarlijkse prijs wil de VRP innovatieve ruimtelijke projecten in de kijker zetten die een duidelijke vernieuwing in de planningspraktijk aantonen. Omdat het project een primeur betreft en zo innoverend is, valt de eer dit jaar te beurt aan de partners van ‘Energielandschap Denderland’.

Energielandschap Denderland is vernieuwend omdat het diverse stakeholders, ruimtelijk planners voorop, deed inzien dat de energietransitie niet noodzakelijk een bijkomend beslag op de schaarse ruimte legt, maar vooral een hefboom kan zijn om de ruimtelijke kwaliteit te versterken. 

Gedeputeerde Martine Verhoeve, bevoegd voor ruimtelijke planning: “We waarderen dat de jury met deze Planningsprijs het ruimtelijk structurerend vermogen van energie onder de aandacht wil brengen. We zijn ook verheugd dat de VRP de principes die we al enkele jaren onder de noemer #planningkwadraat vooropstellen, nl. het projectmatig, gebiedsgericht en participatief aanpakken van ruimtelijke uitdagingen, zoals de energietransitie, waardeert.

De Provincie en de Dendergemeenten appreciëren dat de jury met deze prijs duidelijk aangeeft dat de energietransitie best ruimtelijk en gebiedsgericht aangepakt wordt, en zowel een hefboom kan zijn voor een duurzamer ruimtegebruik als voor de creatie van gebiedsgerichte meerwaarden. 

Startschot voor nieuwe energielandschappen

Gedeputeerde Peter Hertog, bevoegd voor energie: “De resultaten van Energielandschap Denderland zijn een ‘wake-up call’ voor alle beleidsniveaus en sectoren. Meer nog, ze vormen een warme uitnodiging tot samenwerking. Want enkel door elkaar als overheden, ontwikkelaars, bedrijven en burgers de hand te reiken zullen we de broodnodige energietransitie kunnen waarmaken. Laat de Planningsprijs het startschot zijn voor de uitbouw van nieuwe energielandschappen. In het Denderland en daarbuiten!

Met de geïntegreerde benadering van Energielandschap Denderland werd in samenwerking met de Dendergemeenten pionierswerk verricht. De projectpartners willen dat dit weerklank vindt. De deputatie van de Provincie Oost-Vlaanderen engageerde zich om de doorvertaling van deze visie naar beleid te onderzoeken en bekijkt of deze aanpak ook in andere deelgebieden van Oost-Vlaanderen kan worden toegepast. Enkele gemeentebesturen namen al gelijkaardige beslissingen.

Ook de concrete uitvoering blijft de Provincie verder ondersteunen. Zo wordt in Eeklo-Maldegem op dit moment gebouwd aan een eerste gedragen windwinningsgebied, met een omgevingsfonds en participatie voor omwonenden. En de Provincie zal een regisseursrol opnemen in de realisatie van energiehubs op bedrijventerreinen, als slim knooppunt in het energiesysteem van de toekomst.

Het project ‘Energielandschap Denderland’

In 2017 spraken 9 gemeenten uit het Denderland de ambitie uit om tegen 2050 energieneutraal te zijn. Om na te gaan of deze ambitie haalbaar is en wat ze landschappelijk betekent, werd beslist om in kader van het Strategisch Project Denderland samen met de Provincie een ruimtelijke gebiedsvisie rond energie op te maken. En niet zomaar! Tot nu toe worden de ruimtelijke implicaties van onze klimaatambities op onze omgeving amper in kaart gebracht. We houden nog te graag alle opties open en aarzelen om de beste locaties voor onze toekomstige energievoorziening aan te duiden, waardoor we de vraag naar de landschappelijke haalbaarheid gewoon uit de weg gaan.

Met de gebiedsvisie ‘Energielandschap Denderland’ gingen de projectpartners een stap verder. Samen werden ruimtelijke keuzes gemaakt en vertaald tot een gebiedsgerichte visie. Keuzes wáár en hoe productie, opslag en verbruik het best een plaats krijgen in het Denderlandschap, maar ook efficiënt met elkaar verbonden kunnen worden. Kortom, hoe de stap van torenhoge ambitie naar haalbare realisatie mogelijk wordt.

De ruimtelijke visie illustreert hoe het energielandschap er tegen 2050 kan uitzien. Met windwinningsgebieden, zonnewegen, … en bedrijventerreinen die fungeren als energiehub. Tevens toont de visie welke kansen voor hernieuwbare energieproductie worden gecreëerd wanneer we overwegen om gericht te ontsnipperen, verdichten en functies te verweven. Maar ook welke (financiële) handvaten de energietransitie aanreikt om de ruimtelijke omslag die het Vlaamse en provinciale beleid vooropstellen ook effectief te verwezenlijken. En welke bijkomende ontwikkelingskansen ze biedt voor landbouw, natuur, open ruimte, duurzame mobiliteit en lokale economie.