Op weg naar meer klimaatrobuuste stroomgebieden van de Gondebeek en Zwalmbeek

Samen met lokale partners zal de Provincie Oost-Vlaanderen de komende drie jaar werken uitvoeren om delen van de stroomgebieden van de Gondebeek en Zwalmbeek weerbaarder te maken tegen de gevolgen van de klimaatverandering. De werken die op het programma staan worden uitgevoerd op grondgebied van Merelbeke, Oosterzele, Melle, Zwalm, Horebeke, Brakel en Zottegem.

De afgelopen maanden bracht de Provincie, samen met coalities van lokale partners en experts, de belangrijkste knelpunten in deze gebieden in kaart. Ze stelden een programma samen met maatregelen om de knelpunten op een gecoördineerde manier aan te pakken.

De maatregelen kaderen in het Vlaamse gebiedsprogramma van Water+Land+Schap 2.0 en de Blue Deal. De kosten worden geraamd op 2,2 miljoen EUR. De Provincie en lokale partners investeren zelf zo'n 700 000 EUR. De overige middelen ontvangen ze vanuit het Vlaams Klimaatadaptatieplan.

"Via deze twee projecten illustreren we opnieuw de ambitie om de provincie te beschermen tegen zowel waterschaarste als wateroverlast. Extreme situaties waar we volgens de voorspellingen steeds vaker mee zullen worden geconfronteerd. Met de geplande maatregelen willen we water en bodem gecontroleerd vasthouden. Op die manier helpen we zowel landbouwsector als natuur wanneer lange droogteperiodes of intense regenbuien zich voordoen."

gedeputeerde Leentje Grillaert, bevoegd voor Integraal Waterbeleid & Landbouw

Erosie bestrijden

Een van de knelpunten in beide stroomgebieden is erosie. Wanneer het regent op een onbedekte landbouwbodem spoelt er vruchtbare grond met de regen mee naar de waterloop. Dit heeft niet alleen een impact op de waterkwaliteit en bodemkwaliteit, maar ook op de veiligheid. Om deze problemen te voorkomen, worden in beide gebieden op strategische plaatsen maatregelen tegen erosie gerealiseerd.

Er zullen bijvoorbeeld erosiepoelen, erosiedammen en bufferstroken worden aangelegd. Erosiepoelen en -dammen verminderen de stromingssnelheid en voorkomen dat de waardevolle landbouwgrond wegspoelt. Bufferstroken worden aangeplant tussen landbouwpercelen en de waterloop. Deze stroken vangen sediment en voedingsstoffen op voordat ze de waterloop bereiken. Hierdoor verbetert de waterkwaliteit.

Evenwichtsoefening tussen waterschaarste en wateroverlast

Een ander knelpunt is de evenwichtsoefening tussen waterschaarste en wateroverlast. Door water in de stroomgebieden vast te houden, blijft er tijdens een droge periode langer water beschikbaar voor natuur en landbouw. Maar wanneer het hevig regent, moet het water ook vlot kunnen wegstromen.

Om deze uitdaging aan te pakken, zijn een heleboel maatregelen voorzien. Zo zal Farys in Oosterzele infiltratiegrachten aanleggen die het water de tijd geven om te infiltreren naar het grondwater. Opwaarts in de Molenbeek en Driesbeek zal de Provincie op geschikte locaties stuwen plaatsen. In het stroomgebied van de Zwalm zullen de landbouwers worden begeleid bij de aanleg van peilgestuurde drainage, contourgrachten en stuwen in de grachten.

Deze technieken worden toegepast om het waterbeheer op landbouwvelden te optimaliseren en daarbij de impact van extreme weersomstandigheden te verkleinen. Bovendien onderzoekt de Provincie de mogelijkheid om wateropslag voor landbouwers te voorzien ter hoogte van overstromingsgebieden, zonder dat hierdoor ruimte voor het bufferen van overstromingswater verloren gaat.

In de projecten worden ook knelpunten rond natuurverbindingen en bodembeheer aangepakt.