Onverwachte vondsten opgravingen Lemberge in primeur getoond tijdens Archeologiedagen

Op de Archeologiedagen van 26 tot en met 28 mei kan je in primeur de vondsten, het onderzoek en de inzichten van de opgraving ontdekken langs de Burgemeester Maenhautstraat vlakbij de kerk van Lemberge (Merelbeke). Die opgraving leverde onverwachte resultaten op. Waar tot nu toe werd aangenomen dat Lemberge terugging tot de middeleeuwen stootten archeologen er op opeenvolgende begraafplaatsen tot ver in de prehistorie!

Dankzij de samenwerking van de gemeente met de Provincie zie je de vondsten in een nieuwe kijkkast, een duidende tentoonstellingsmodule én een augmented reality-versie van het meest kwetsbare object dat in 3D werd gescand. Een lezing en een begeleide wandeling door de archeoloog van dienst, Floris Beke, in samenwerking met IOED Viersprong, vervolledigen het programma.

"De objecten worden voor het eerst getoond sinds de opgraving en zijn maar heel kort terug te zien in Lemberge. Normaal worden ze veilig en deskundig bewaard voor verder onderzoek in het provinciale Erfgoeddepot Ename. Het is bijzonder fijn samenwerken met de Provincie, die naast erfgoedbewaarder ook een echte partner in publiekswerking is."

Schepen Luc Van Huffel, bevoegd voor Erfgoed

"Ons Erfgoeddepot zien we niet als een laatste rustplaats. Integendeel, in al deze collecties zit nog potentieel voor onderzoek en voor de gemeenschap. Gemeentebesturen ondersteunen om hun archeologisch erfgoed kwalitatief te bewaren, maar ook te ontsluiten voor publiek, dat is één van onze kerntaken als Provincie. Dit is een heel mooi voorbeeld hiervan."

gedeputeerde An Vervliet, bevoegd voor Erfgoed

Opgravingen met verrassende resultaten

Een tiental jaar geleden werd een verkaveling gepland in de Burgemeester Maenhautstraat, een hoger gelegen plek recht tegenover de Sint-Aldegondiskerk in Lemberge (Merelbeke). Uit archeologisch vooronderzoek bleek dat er zich heel wat archeologische sporen bevonden. Opdat deze niet verloren zouden gaan, voerde Ruben Willaert BVBA hier een opgraving uit. Het leverde verrassende informatie op; Lemberge was veel ouder dan gedacht!

Concentratie van en respect voor begraafplaatsen

De plek werd verschillende keren als begraafplaats gebruikt, van 4 800 jaar geleden - de oudste grafheuvel - tot in de Romeinse tijd. Men vond zeven grafheuvels terug. Deze geven een uniek beeld over hoe ze werden opgericht en evolueerden over een periode van maar liefst 2 000 jaar. Hoewel onze voorouders op een zeker moment geen grafheuvels meer gebruikten, plaatsten ze er toch nog urnes met crematieresten bij. Dit is nog niet vaak vastgesteld in de regio en toont aan dat voorouders en hun grafmonumenten over generaties heen werden gerespecteerd. De doden generaties lang begraven op eenzelfde plaats is iets wat wij ook nog steeds doen.

CT-scans brengen opvallend veel kindergraven aan het licht

Dankzij CT-scans zagen archeologen de inhoud van de urnen zonder de inhoud eruit te halen. Daardoor detecteerden ze fragiele objecten die verloren dreigen te gaan bij verder onderzoek, zoals een metalen haarspeld. Opvallend is de hoeveelheid kinderen op dit grafveld: zes van de 41 crematies waren van een kind.

Bewoningssporen van prehistorie tot middeleeuwen

Zo’n 2 800 à 2 500 jaar geleden werd het funeraire gebruik van de plek even onderbroken. Er zijn sporen van een boerderij, hutjes waarin graan werd opgeslagen, kookpotten en voorraadpotten.

In de Romeinse periode wordt de plek opnieuw gebruikt als begraafplaats. Het is niet geweten of de eerdere grafheuvels nog zichtbaar waren toen.

In de vroege middeleeuwen vervolgens stond op deze plaats een boerderij met een woonhuis, bijgebouwen, afvalkuilen en een poel. Misschien ligt hier wel de vroegste link met de Sint-Aldegondiskerk?

Wat gebeurde nadien met de vondsten?

Na het onderzoek en de publicatie ervan, brachten de archeologen de vondsten naar het erkend provinciale Erfgoeddepot Ename (Oudenaarde). Na de registratie van de collectie wilde het depotteam daar het uitzonderlijke verhaal onder de aandacht brengen. Lemberge kreeg, samen met Gontrode, een prominente plek in de expo ‘Spoorzoekers. Landschap vanuit de lucht’ die van 2020 tot 2022 liep in het Erfgoedcentrum van de Erfgoedsite Ename.

Nieuw soort kijkkast

De collectie gaf ook inspiratie voor een stageplaats voor archeologiestudenten in de zomer van 2022. Hun opdracht bestond eruit om een ‘kijkkast’ te vullen met vondsten en verhalen van deze plek. Het resultaat is, samen met de module uit Spoorzoekers, voor het eerst te bewonderen op de Archeologiedagen in de kerk van Lemberge. Om de beleving compleet te maken, zijn er lezingen en een wandeling langs Lembergs erfgoed door de veldarcheoloog, en is er een activiteit voor scholen op vrijdag.
Ook andere gemeenten kunnen een beroep doen op de kijkkasten van het Erfgoeddepot Ename.

Alle info vind je op www.oost-vlaanderen.be/archeologiedagen.