Luchtvaarttentoonstelling brengt ooggetuigen WOII en nabestaande neergestorte Duitse piloot naar Archeocentrum Velzeke

Vrijdag 20 mei 2022 — Tijdens de Archeologiedagen, op vrijdag 20 mei, start op de provinciale erfgoedsite Archeocentrum Velzeke (Zottegem) de nieuwe tentoonstelling ‘Over vliegen, vallen… en opgraven! Luchtvaartarcheologie in Vlaanderen’.

De Provincie pakt er uit met twee primeurs:

de resultaten van het archeologische onderzoek van een crashsite uit de Tweede Wereldoorlog in Zwalm. Een ooggetuige van het luchtgevecht die nog in leven is, woonde de opening van de tentoonstelling bij.
Nog op de dag van de opening van de expo arriveert een Duitse man die net 900 km heeft gereden om oog in oog te staan met de kaart die op de schoot van zijn grootvader lag toen die in 1943 neerstortte in Assenede.

De opening op donderdagavond 19 mei startte met het overvliegen van twee stuntvliegtuigen tot grote verbazing van de bijna 400 aanwezigen, waaronder minister Matthias Diependaele en gedeputeerde An Vervliet.

"Dit soort nieuwe ontwikkelingen en beklijvende verhalen maken, samen met de nooit eerder getoonde topstukken en vergeten figuren, dat deze tentoonstelling zowel kenners als een breed publiek aanspreekt. Een prima aanleiding voor een bezoek aan de mooie Vlaamse Ardennen! Niet te verwonderen als je weet dat onze erfgoedsite in Velzeke gespecialiseerd is in de publiekswerking rond archeologie. BAHAAT, waarmee wordt samengewerkt voor deze expo, is gespecialiseerd in luchtvaartarcheologie. Helaas is de thematiek actueler dan ooit."

An Vervliet, gedeputeerde bevoegd voor Erfgoed

Resultaten nieuw archeologisch onderzoek

Naar aanleiding van de tentoonstelling onderzocht BAHAAT met een magnetometer en een metaaldetector een veld in Zwalm waar op de eerste dag van de Tweede Wereldoorlog een Duitse bommenwerper neerstortte. De vier inzittenden sneuvelden. Ze werden door de plaatselijke pastoor in ongewijde grond begraven, tot ongenoegen van de Duitse bezetter. Dat vertellen ooggetuigen van het luchtgevecht, twee frisse negentigers waarvan één nog op de opening van de tentoonstelling aanwezig was. Het wrak van de Heinkel He 111 werd na de Achttiendaagse Veldtocht geborgen, maar de onderdelen en munitie die BAHAAT alsnog kon vinden, kregen een ereplaats op de expo.

Op zoek naar grootvader

Op de opening van de expo arriveerde ook Florian uit München. Hij had de naam van zijn grootvader, die hij nauwelijks gekend heeft, ontdekt op de BAHAAT-website. Wilfried Arndt, radiotelegrafist van een Messerschmitt, vloog in 1943 met de moed der wanhoop uit tegen Amerikaanse Thunderbolts. De actie draaide uit op aussteigen met de parachute boven Assenede. In 2010 groeven de Vlaamse overheid en BAHAAT het wrak op. Voor het eerst werd een vliegtuig wetenschappelijk opgegraven. De bodem was erg gul: veel onderdelen maar ook … de kaart van Bordfunker (radiotelegrafist) Wilfried. Voor Florian, die zelfs geen foto van zijn opa bezit, was dit reden genoeg om in zijn auto te springen en 900 km te rijden.

Luchtvaartgeschiedenis

Naast deze primeurs is er nog heel wat te ontdekken in de tentoonstelling. Twee tijdsbanden brengen de geschiedenis van de luchtvaart vanaf de pioniersperiode tot en met WO II. Er is heel wat luchtvaartgeschiedenis geschreven in Oost-Vlaanderen: het eerste levende wezen dat in de lucht werd vervoerd, de eerste bemande vlucht, het eerste vliegtuig dat vloog in België (als derde land ter wereld), de eerste passagier die meevloog in een vliegtuig, …

Tal van vergeten figuren worden opgevist. Ook de vrouwen krijgen eindelijk de aandacht die zij verdienen. Bijvoorbeeld de Doornikse Hélène Dutrieu die zich, in een tijd waarin vrouwen nog niet eens stemrecht hadden, opwerkte tot het handvol beste piloten ter wereld.

Wereldoorlogen

Heel wat crashsites worden besproken: Vladslo, Brugge, Pamel, Glabbeek, Mariekerke, ...

Uiteraard komen ook oorlogen aan bod. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden in Oost-Vlaanderen de eerste strategische bombardementen gevlogen. Vanop Scheldewindeke (Oosterzele) stegen reusachtige bommenwerpers op. Bezoekers van de expo kunnen voor het eerst de romp en motoren bekijken van een Fokker D.VII, het beruchte Duitse jachtvliegtuig. Tot nu toe waren er wereldwijd maar zeven meer bekend, maar in de jaren 1990 doken er nog twee op in een loods in Frankrijk. Ze werden gebruikt voor promotie- en pleziervluchten vanuit Sint-Denijs-Westrem en in een Franse oorlogsfilm. Het erfgoed wordt momenteel gerestaureerd om er terug mee te vliegen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bevonden we ons hier op het kruispunt van luchtwegen. Vriend én vijand stortten hier neer. De opgraving van de Halifax in Schendelbeke (Geraardsbergen) waarbij drie, tot dan vermiste, bemanningsleden geborgen werden, was wereldnieuws.

Bezoek de expo vanaf 20 mei

De expo ‘Over vliegen, vallen… en opgraven!’ in de provinciale erfgoedsite Archeocentrum Velzeke start tijdens de Archeologiedagen op 20 mei 2022 en loopt tot en met 17 september 2023.

Tijdens de Archeologiedagen van 20 tot 22 mei is er uitzonderlijk gratis toegang en zijn er gratis rondleidingen in de nieuwe tentoonstelling.

Alle info vind je op www.archeocentrumvelzeke.be.